خبرنگاران قلم سبک خیز، چابک رو، شاد و خوش خُرام* - مجله سرگرمی

بازمانده روز را که می خواندم، آنقدر جذاب بود و پرکشش که هم دوست داشتم تا تمام نشده زمینش نگذارم و هم دوست داشتم جرعه جرعه بنوشمش و از هر کلمه به جا و درستش لذت ببرم. کتاب که به صفحه آخر رسید، خوشحال بودم که هنوز مقدمه مترجم، نخوانده باقی مانده و در حالی که صفحه مقدمه را باز می کردم تازه دلیل لذت نابی را که از ترجمه نجف دریابندری نصیبم شده بود، متوجه شدم: حقیقت این است که خود من هم پس از خواندن بازمانده روز در آوردن آن را به زبان فارسی آسان نمی دیدم. مشکل در پیدا کردن صدایی بود که بتواند جانشین صدای راوی داستان بشود و من به زودی به این نتیجه رسیدم که چیزی بسیار نزدیک به این صدا از لابه لای سفرنامه ها و خاطرات و مکاتبات دوره قاجار به گوش می رسد و البته در آنچه از زبان ارباب ها و نوکرها و پیش خدمت های آن دوره در خاطرها مانده است. همین که این صدا پیدا شد، فرایند ترجمه در عمل نه تنها به آسانی پیش رفت، بلکه باید بگویم که دنبال کردن آن بسیار لذت بخش شد... (بازمانده روز، ایشی گورو، دریابندری، کارنامه، 1385، ص18)

همواره برایم سوال برانگیز است که اگر نجف دریابندری نبود، کسی می توانست زبان زمان قاجار را برای ترجمه این شاهکار ایشی گورو انتخاب کند و لذتی ناب برای خوانندگان فارسی زبان مهیا؟ دریابندری نه تنها در این ترجمه، بلکه در تمامی ترجمه های بی نظیری که برای ما به یادگار گذاشته، اصل پیدا کردن زبان درست برای ترجمه را رعایت کرده است یا حداقل دغدغه اش را داشته، چنان که در پیشگفتار کتاب بیلی باتگیت اثر ای. ال. دکتروف از صدای دورگه عجیبی می گوید که نویسنده برای شخصیت اصلی خود در نظر گرفته و برگرداندن آن به زبان فارسی ممکن نیست. در راستای انتخاب درست زبان می توان به زبان روان و صمیمی کتاب پیرمرد و دریا اثر ارنست همینگوی نیز اشاره کرد که نشان از درک درست متن و زبان شخصِ همینگوی دارد و این همه، نشان از تسلط عمیق مترجم به زبان فارسی و بینش چشم گیر او.

اما نمی توان از نجف دریابندری گفت و اسمی از کتاب مستطاب آشپزی؛ از سیر تا پیاز به میان نیاورد! این کتاب دو جلدی اگر نه کامل ترین، یکی از کامل ترین کتاب های آشپزی است که منتشر شده و در آن از مقیاس و پیمانه و قاشق سخن گفته شده تا دستوراتی برای گیاه خواری و خام خواری. نویسنده در پیش گفتار این کتاب ارادت خود را هم به زنان و هم به آداب و رسوم و آشپزی ایرانی چنین اعلام کرده است: در فصل های اول و دوم بخش آموزشی و در جاهای دیگر این کتاب درباره هنر آشپزی ایرانی و مقام و مرتبه آن در فرهنگ ملت ها ستایش فراوانی خواهید خواند. نگارنده همه این ها را نه از روی اعتقاد نوشته است، زیرا که در جریان مطالعه درباره آشپزی و آداب سفره در میان ملت ها و قوم های گوناگون به این نتیجه رسیده است که آشپزی ایرانی، که مانند فرش و معماری و عرفان و ادبیات ایرانی هنری است بسیار پیشرفته - و این یک مانند فرش دستاورد بی چون وچرای زنان ایرانی هم هست - در طول تاریخ خود سرچشمه زاینده ای بوده است که تا شعاع بلندی بیرون از سرزمین کنونی ما را سیراب کرده و در واقع به صورت مکتب مادر آشپزی ملت های مسلمان و شبه قاره هندوستان درآمده و حتی به واسطه تسلط طولانی اعراب مسلمان در اسپانیا و داد و ستد با ایتالیا در آشپزی جنوب اروپا هم نفوذ کرده است... (مستطاب آشپزی، نجف دریابندری، کارنامه، چاپ بیست و نهم 1397، ص19)

امروز فرهنگ ایران، یکی از خردمندترین و خوش قریحه ترین مردان خود را از دست داد اما شکی نیست که نام و یاد او همواره در بین دوستداران فرهنگ و ادب سبز خواهد ماند.

*تعبیر محمدعلی موحد درباره نجف دریابندری

georgiaro.ir: تور گرجستان ارزان قیمت | تور تفلیس، باتومی، تور نوروز، بهار

huseynvahedi.ir: وبلاگ واحدی | من یک جهانگرد هستم

indiaro.ir: تور هند ارزان قیمت| تور بمبئی، گوا، آگرا، جیپور، تور مثلث طلایی